Iedereen krijgt wel eens te maken met afwijzing. Pijnlijk? Zeker. Maar vaak weet je het van je af te schudden: een kop thee, een goed gesprek, en je gaat weer door.

Maar wat als het niet lukt om het los te laten? Als een blik, stilte of kort berichtje al voelt als een klap in je gezicht? Dan is de kans groot dat je te maken hebt met Rejection Sensitivity — ofwel afwijzingsgevoeligheid.

Voor hoogsensitieve personen (HSP’s) komt afwijzing vaak nog nét wat harder binnen. Niet omdat je ’te gevoelig’ bent, maar omdat je alles diep doorvoelt. En precies dat maakt afwijzing soms zwaarder dan anderen begrijpen.

💬 “Afwijzing zegt niets over jouw waarde. 🍀 “Afwijzingsgevoeligheid zegt niets over wie jij bent — en ook niet over de ander. Het is een oud overlevingsmechanisme dat je ooit heeft geholpen, maar je nu mag gaan loslaten.”

In deze blog duiken we wat dieper in wat Rejection Sensitivity precies is, waar het vandaan komt, en — belangrijker nog — hoe je er op een mildere manier mee om kunt gaan.

Wat is Rejection Sensitivity?

Rejection Sensitivity — of afwijzingsgevoeligheid — betekent dat je extreem alert bent op signalen van (mogelijke) afwijzing. Je zenuwstelsel staat als het ware continu op scherp. Elk teken van afstand, hoe klein ook, wordt razendsnel geïnterpreteerd als gevaar. Je vóelt de afwijzing al… vaak zonder dat die er écht is.

Een opgetrokken wenkbrauw, een kritische opmerking, een ‘nee’ op je voorstel, een verandering in toon — het wordt onmiddellijk ingevuld: Zie je wel, ik ben niet belangrijk. Ik doe iets verkeerd. Ze moeten me niet.

Op een diep niveau geloof je namelijk dat je niet oké bent zoals je bent. Om die pijnlijke overtuiging te onderdrukken, ga je onbewust pleasen, presteren, vermijden, controleren of je constant aanpassen. Je wilt bevestiging, erkenning, geruststelling — en bovenal: géén afwijzing.

Maar in die eindeloze poging jezelf ‘goed genoeg’ te maken voor de ander, verlies je langzaam het contact met wie jij werkelijk bent. Je ware behoeften, grenzen en verlangens raken ondergesneeuwd. De angst om niet te voldoen overheerst. Zo raak je verstrikt in gedrag dat bedoeld is om liefde veilig te stellen, maar dat je uiteindelijk steeds verder bij jezelf vandaan brengt.

Bij afwijzingsgevoeligheid draait het niet om wat er écht gebeurt, maar om wat jij denkt dat er gebeurt. Je voelt je snel afgewezen – vaak zonder dat iemand dat zo bedoelt.

En stel dat het wel zo is bedoeld? Dan zegt dat nog steeds niks over wie jij bent. Jij bent oké, precies zoals je bent.

Maar je lichaam denkt daar anders over. Dat slaat alarm, alsof er gevaar dreigt. En voor je het weet, zit je hoofd vol twijfel en voel je onrust in je hele lijf.

Hoe ontstaat deze gevoeligheid?

Afwijzingsgevoeligheid ontstaat vaak al vroeg in je leven. Misschien kreeg je als kind weinig bevestiging, voelde je je buitengesloten, werd je gepest en leerde je dat er eigenlijk weinig ruimte was voor jouw emoties. Dus ging je je aanpassen. Je ontwikkelde onbewust allerlei ‘regels’ om je staande te houden — zoals: “Als ik me aanpas, blijf ik veilig”, of “Als ik altijd vriendelijk ben, krijg ik waardering.” Die regels stopte je in een ‘onzichtbare rugzak’ die je sindsdien met je meedraagt.

Je leerde jezelf onbewust aan te passen aan wat de omgeving prettig vond. En dat was slim. Want in een omgeving waar niet altijd ruimte was voor jouw gevoelens of behoeften, hielp dit gedrag jou om je staande te houden.

Maar nu — als volwassene — werkt die automatische aanpassing tegen je. Je reageert niet meer vanuit het hier en nu, maar vanuit je ‘rugzak vol oude overtuigingen’. In contact met anderen, kan die ‘rugzak’ soms flink in de weg zitten. Een klein signaal van afwijzing, kan al aanvoelen als bedreigend. Niet omdat je zwak bent, maar omdat je systeem alarm slaat: Pas op, dit kennen we, dit doet pijn.

Daarbij hebben mensen met Rejection Sensitivity gemeen, dat ze een groot empathisch vermogen hebben. Ze voelen feilloos aan wat anderen nodig hebben, soms zelfs voordat die ander het zelf weet.

Maar juist die gevoeligheid naar de buitenwereld, maakt dat ze zichzelf vaak wegcijferen — en dat maakt het des te lastiger om stevig te blijven staan als er ook maar iets voelt als afwijzing.

Waarom hebben HSP’s er vaak last van?

Hoogsensitieve personen nemen veel waar — niet alleen van wat er wordt gezegd, maar ook van hoe het wordt gezegd, de toon, de blik, de lichaamstaal. En alles wat binnenkomt, wordt diepgaand verwerk en vergeleken met eerdere ervaringen, het nu én wat er misschien nog kan gebeuren. Handig, want zo zie je vaak dingen aankomen. Maar het maakt je ook kwetsbaarder voor situaties waarin je je afgewezen voelt.

Zeker als je als kind te maken hebt gehad met afwijzing, kritiek of weinig emotionele veiligheid, ben je extra alert geworden. Want als je weet hoe pijnlijk afwijzing is, wil je het liever voorkomen. Rejection Sensitivity is niet per se een kenmerk van hoogsensitiviteit, maar het raakt er wel aan. Want bij HSP’s komt afwijzing vaak net wat harder binnen. (Zeker bij HSP’s die hun eigenschap als een last ervaren). Wat een ander zo van zich af laat glijden, kan bij jou nog dagenlang blijven hangen. En dat maakt dat die momenten zwaarder voelen – en meer invloed krijgen dan je misschien zou willen. En precies daar ligt de kiem voor afwijzingsgevoeligheid.

Perfectionisme ligt bij veel HSP’s ook op de loer. Want als je alles goed doet, kun je misschien afwijzing voorkomen… toch? Maar achter die drang om het perfect te doen, zit vaak de angst: “Wat als ik niet wordt gezien, ben ik dan nog wel de moeite waard?” Het wordt een soort overlevingsstrategie — eentje die je op den duur vooral moe maakt.

Gelukkig geldt ook hier: bewustwording is de eerste stap. Als je weet waar je gevoeligheden vandaan komen, kun je leren om er met meer mildheid en zelfcompassie mee om te gaan. Zodat jij bepaalt hoe je omgaat met afwijzing — en niet je oude rugzak.

Wat is de impact van Rejection Sensitivity?

Als je continu alert bent op tekenen van afwijzing of kritiek, draait je interne ‘alarmsysteem’ eigenlijk altijd op volle toeren. En dat is niet alleen vermoeiend, het is ook funest voor je innerlijke rust en je relaties. Je verkeert als het ware in een soort emotionele overlevingsstand — klaar om te vechten, vluchten of bevriezen, ook als dat helemaal niet nodig is.

Dat voortdurende gevoel van dreiging roept heftige emoties op: verdriet, boosheid, schaamte, onzekerheid. En omdat die emoties zó intens binnenkomen, is het lastig om ze goed te reguleren. Je reactie is dan vaak niet afgestemd op het hier en nu, maar op die oude pijn uit je rugzak. Boosheid kan eruit knallen als scherpe kritiek of irritatie. Verdriet kan ervoor zorgen dat je je terugtrekt, jezelf afsluit of contact vermijdt. De angst om afgewezen te worden, zorgt voor gedrag dat afwijzing juist dichterbij brengt. En voor je het weet, duw je precies die mensen van je weg bij wie je eigenlijk zo graag aansluiting zoekt. Oeps!

Ook je hoofd blijft niet buiten schot. Je brein raakt overprikkeld door alle ‘wat als’-scenario’s, subtiele signalen en zelftwijfel. De prefrontale cortex – het deel dat helpt bij logisch nadenken, plannen en relativeren – raakt overschaduwd door emotionele stress. Gevolg: je raakt sneller uit balans en piekert jezelf een weg naar het zwartste scenario.

Ook je gevoel van eigenwaarde gaat steeds meer leunen op bevestiging van buitenaf. Je voelt je pas écht goed als een ander je geruststelt, terug appt, lacht, of zegt dat alles oké is. Zo ontstaat een afhankelijkheid van de reactie van de ander — en dat maakt je kwetsbaar.

Het goede nieuws: die rugzak vol oude regels kun je wél openmaken. Je kunt gaan kijken welke overtuigingen jou ooit hielpen, maar nu eigenlijk in de weg zitten. Welke mogen eruit? Welke mogen lichter worden?

Rejection Sensitivity is een patroon, geen identiteit. Je bént het niet — je draagt het met je mee. En met bewustwording, oefening en een flinke dosis mildheid kun je leren om anders met die oude overtuigingen om te gaan.

Zo wordt Rejection Sensitivity niet langer een vicieuze cirkel, maar een ingang naar groei. Een uitnodiging om jezelf stukje bij beetje los te maken van oude pijn, en nieuwe ruimte te maken voor verbinding — met jezelf én met anderen.

Hoe ga je ermee om?

🧘‍♀️ Word je eigen veilige plek.
Leren om jezelf gerust te stellen als die storm opsteekt, is een vorm van volwassen zelfzorg.
Denk aan een zachte innerlijke stem die zegt: “Wacht even. Misschien is er niks aan de hand.”

🧠 Oefen met realiteit checken.
Durf te vragen: “Bedoel je dat zo?” in plaats van je eigen overtuiging te volgen.
Vaak is de ander zich totaal niet bewust van wat jij tussen de regels leest.

💛 Zorg dat je mensen hebt bij wie je mag ‘wankelen’.
Veilige relaties waar je niet hoeft te presteren zijn goud waard. Mensen die niet schrikken van jouw gevoeligheid, maar er juist door geraakt worden.

Tot slot

Rejection Sensitivity is geen teken van zwakte. Het is een teken dat jij als kind overlevingsstrategieën hebt ontwikkeld die nu, in je volwassen leven, niet altijd meer werken. Maar het mooie is: je kunt leren anders te reageren. Leren luisteren naar wat jij zélf nodig hebt. En beetje bij beetje, jouw rugzak lichter maken.

➡️ Lees verder: Rejection Sensitivity in je relatie, wat nu?

Reflectieopdracht – Wat zit er in jouw rugzak?

Pak pen en papier en neem een rustig moment om de volgende vragen te overdenken en op te schrijven:

1. Welke ‘regels’ heb jij als kind geleerd over jezelf, anderen en liefde?
   (Bijvoorbeeld: “Ik moet altijd sterk zijn” of “Als ik niet presteer, stel ik niets voor.”)
2. Wanneer voel jij je snel gekwetst of afgewezen? Kun je een recente situatie beschrijven waarin dat gebeurde?
   (Wat dacht je? Wat voelde je? Wat deed je?)
3. Welke overtuiging speelde daar (onbewust) een rol?
   (Bijv. “Zie je wel, ik ben niet goed genoeg.”)
4. Is die overtuiging nog helpend voor jou vandaag? Of mag je hem herzien?
5. Wat zou je tegen je jongere zelf willen zeggen die deze regel ooit leerde?

---