💔 Als liefde pijn doet – over verlatingsangst, bindingsangst en het patroon dat steeds terugkomt
Liefde hoort iets moois te zijn: verbindend, verdiepend, veilig. Maar soms is liefde alleen niet genoeg. Hoe graag je ook wil, hoe hard je ook werkt — de relatie blijft wankelen. En vaak is de reden daarvoor dieper dan we denken.
Veel mensen komen onbewust in een relatie terecht waarin verlatingsangst en bindingsangst elkaar in de houdgreep houden. Twee overlevingsstrategieën die allebei voortkomen uit dezelfde bron: de angst om liefde kwijt te raken.
🧱 De onzichtbare spanning tussen geven en ontvangen
In relaties tussen iemand met verlatingsangst en iemand met bindingsangst wringt het vaak in de balans van geven en ontvangen. Degene met verlatingsangst voelt zich tekortgedaan: “Je bent er niet echt voor mij.” Degene met bindingsangst voelt zich overvraagd: “Ik doe wat ik kan, maar het is nooit genoeg.”
Beide partners willen eigenlijk hetzelfde — verbinding — maar raken verstrikt in gevoelens van afwijzing. Ze hebben het gevoel dat ze niet kunnen krijgen bij de ander wat ze nodig hebben. Hoe hard ze er ook voor werken, het wordt zo niet ontvangen. Daardoor schieten ze in overlevingsgedrag: terugtrekken, controleren, claimen of juist afstand nemen. Niet omdat ze niet geven om elkaar, maar omdat hun systeem in de stress schiet. Dan raakt de balans zoek. En zonder balans wordt liefde vermoeiend, in plaats van voedend.
🧲 De dynamiek tussen verlatingsangst en bindingsangst
Verlatingsangst en bindingsangst lijken in gedrag elkaars tegenpolen, maar ze komen voort uit dezelfde bron: de angst om liefde te verliezen. In veel relaties beland je ongemerkt in een terugkerend patroon. De een klampt zich vast, hunkert naar nabijheid en bevestiging. De ander zoekt ruimte, wil onafhankelijkheid en raakt benauwd. En vaak — bijna altijd — trek je iemand aan die precies de andere kant van jouw dynamiek vertegenwoordigt. Wat volgt is een dans tussen aantrekken en afstoten. Je verlangt naar echte verbinding, maar houdt de ander op precies genoeg afstand om jezelf te beschermen tegen pijn. Verbinding, ja — maar niet té dichtbij. Want stel dat je wordt afgewezen. Stel dat je niet genoeg bent. En dus zet je onbewust een muur op, in de hoop veilig te blijven. Maar datgene wat je probeert te voorkomen, wordt juist werkelijkheid.
Want wanneer je diep van binnen niet gelooft dat je liefde waard bent, trek je vaak iemand aan die met dezelfde overtuiging worstelt. Twee mensen die snakken naar onvoorwaardelijke liefde, maar zichzelf niet volledig kunnen dragen. Dan wordt liefde zoeken een strijd: je zoekt buiten jezelf wat je vanbinnen mist — erkenning, geruststelling, bevestiging. Maar zolang jij jezelf niet accepteert, zul je ook geen liefde ontvangen die wél onvoorwaardelijk voelt. Pas wanneer je écht leert om ook je kwetsbare delen te omarmen, trek je iemand aan die ook stevig in zichzelf geworteld is. Dan ontstaat er ruimte voor een liefde die voedt, in plaats van uitput.
🔁 Waarom je steeds in hetzelfde patroon belandt
Of je nu neigt naar verlatingsangst of bindingsangst — het patroon is vaak hardnekkig. Wie bang is om verlaten te worden, zoekt de ander op. Vasthouden, bevestiging zoeken, blijven proberen — zelfs als de relatie wringt of pijn doet. Wie worstelt met bindingsangst, voelt zich al snel opgeslokt door die behoefte aan nabijheid. Dan volgt het terugtrekken: fysiek, emotioneel, soms compleet. Niet omdat je niet wil verbinden, maar omdat je bang bent jezelf te verliezen of uiteindelijk tóch afgewezen te worden. Je vertrouwt er niet op dat liefde blijft als je je echt laat zien.
Wat dit extra complex maakt, is dat de rollen kunnen verschuiven. Zodra de één stopt met claimen of afstand nemen, raakt de ander ineens de controle kwijt en verandert het gedrag. Dan lijkt de verlatingsangstige ineens afstandelijk, terwijl de bindingsangstige juist achtervolgt. In één relatie kun je heen en weer bewegen tussen beide angsten, zonder dat je écht tot elkaar komt. Want onder die wisselende dynamiek zit een diepere pijn: de angst om alleen te zijn, om je eigen leegte onder ogen te komen. En zolang je die pijn niet onderkent, blijf je vluchten — in werk, in afleiding, in relaties die net niet werken. De dans gaat door. Maar pas als je durft stil te staan bij wat je écht nodig hebt, kun je uit het patroon stappen en kiezen voor een liefde die niet gebaseerd is op angst, maar op wederkerigheid.
🔍 Bindingsangst is vaak verlatingsangst in vermomming
Bindingsangst wordt vaak gezien als een gebrek aan wil om je te binden — alsof je simpelweg liever vrij blijft, geen verplichtingen wilt. Maar de werkelijkheid is complexer. Bindingsangst is zelden een bewuste keuze. Het is een beschermingsmechanisme, ontstaan uit een diepere angst: de angst om verlaten te worden.
We leven in een tijd waarin vrijheid, onafhankelijkheid en ‘voor jezelf kiezen’ worden verheerlijkt. Maar bij bindingsangst is dat verlangen naar ruimte vaak geen teken van kracht, maar een manier om echte nabijheid uit de weg te gaan. Want verbinding vraagt iets van je. Het confronteert, het daagt uit, het raakt. En soms doet het pijn.
Wat op afstand lijkt op iemand die ‘niet wil binden’, is vaak iemand die bang is om opnieuw te verliezen wat hem of haar dierbaar is. Iemand die wél verlangt naar liefde, maar wiens lijf en zenuwstelsel in de stress schieten zodra het serieus wordt. Dan ontstaat er afstand. Niet uit onwil, maar uit zelfbescherming. Ondertussen blijft een deel van die persoon zich alleen voelen — gevangen in precies het isolement dat hij of zij zo probeert te vermijden.
Zoals de bekende quote zegt:
“Soms bouwen we muren niet om anderen buiten te houden, maar om te zien wie er moeite doet om binnen te komen.”
🧠 Waarom dit steeds opnieuw gebeurt
Als je merkt dat je steeds in hetzelfde soort relatiepatroon belandt — relaties vol onrust, afhankelijkheid of afstand — dan is dat zelden toeval. We trekken aan wat we onbewust herkennen. En wat we herkennen, is gevormd in onze vroegste, meest kwetsbare jaren: onze kindertijd.
Onveilige hechting als oorsprong
Vermijdend gehecht? Dan heb je waarschijnlijk geleerd dat het tonen van emoties weinig opleverde, of zelfs werd afgewezen. Misschien waren je ouders emotioneel afwezig, afwijzend of onbenaderbaar. Als kind leerde je dan: “Ik moet het zelf doen.” Die onafhankelijkheid werd een overlevingsstrategie. Als volwassene lijkt dat krachtig, maar in intieme relaties zorgt het ervoor dat je de ander op afstand houdt, zelfs als je diep vanbinnen hunkert naar nabijheid.
Ambivalent gehecht? Dan groeide je op in een onvoorspelbare omgeving, waar liefde soms beschikbaar was en soms niet. Daardoor ontwikkelde je een diep verlangen naar bevestiging en duidelijkheid. Je zoekt nu houvast in relaties, maar juist dat zoeken kan de ander verstikken — en dan herhaalt de afwijzing zich. Het patroon dat ooit overleving was, wordt nu de bron van hernieuwde pijn.
Gedesoriënteerd gehecht? Dan waren liefde en angst met elkaar verweven. Misschien ervoer je zowel nabijheid als dreiging bij dezelfde persoon. Dit levert vaak een verwarrend innerlijk landschap op, waarin je je in relaties tegelijk kunt vastklampen én terugtrekken. Je herkent jezelf in beide kanten van de dynamiek: de angst om verlaten te worden én de behoefte om weg te vluchten.
Wat je als kind leerde over verbinding, vormt de basis van wat je nu ‘normaal’ vindt in relaties. En zonder bewuste reflectie blijf je herhalen wat ooit ‘veilig’ leek — zelfs als het je nu beschadigt. De sleutel ligt in het doorbreken van dat automatische patroon. Door jezelf af te vragen: Is dit werkelijk liefde? Of slechts een herhaling van iets ouds dat ik liefde bén gaan noemen?
💡 Bewustwording is de eerste stap
Verandering begint bij het herkennen van je eigen patronen. Durf je te kijken naar de oorsprong van je angst?
- Waar ben je echt bang voor?
- Word je daadwerkelijk afgewezen, of ben je vooral bang dat het gebeurt?
- Welke overlevingsmechanismen heb je opgebouwd?
- Hoe ben je opgegroeid?
- Wat verwacht je van de ander dat je jezelf (nog) niet kunt geven?
- En stel jezelf ook de vraag: zet jij zelf de muur omhoog, of is de ander echt onbereikbaar?
Zelfvertrouwen is hierin een sleutel. Door te werken aan je zelfbeeld, leer je jezelf beter kennen en waarderen. Positieve eigenwaarde ontwikkel je door een gezond denkpatroon te ontwikkelen. Neem jezelf serieus, stel grenzen. Leerje behoeften te erkennen en niet afhankelijk te zijn van de bevestiging van een ander.
Zo bouw je langzaam aan een stevigere basis in jezelf — een basis waarop je wél veilig kunt verbinden.
✨ Meer lezen?
Naast de dynamiek tussen verlatings- en bindingsangst speelt ook afwijzingsgevoeligheid vaak een grote — en soms ondermijnende — rol in relaties. In de volgende blog duik ik dieper in dit thema:
“Rejection Sensitivity – als afwijzingsgevoeligheid meer doet dan je lief is.”
We onderzoeken hoe gevoeligheid voor afwijzing de relatie beïnvloedt, waarom je soms zo heftig reageert op ogenschijnlijk kleine dingen, en hoe dit samenhangt met de angst om niet goed genoeg te zijn. Ook krijg je praktische inzichten om met deze gevoeligheid om te gaan — voor meer rust, verbinding en eigenwaarde in de liefde.
🡒 Blijf dus zeker lezen als je jezelf hierin herkent!
Geef een reactie