HSP en de Wetenschap

Hoog Sensitief Persoon (HSP) zijn is geen modewoord of nieuwe label. Het is een serieuze, wetenschappelijk onderbouwde eigenschap van ongeveer 15 tot 20% van de bevolking. En toch… wordt het in onze cultuur nog vaak niet begrepen.

We leven in een maatschappij die kracht, tempo en nuchterheid op waarde schat. Voelen wordt vaak gezien als zwak. Hooggevoelige mensen worden daardoor al snel weggezet als ‘overdreven’, ‘lastig’ of ‘te emotioneel’. Dat doet iets met je. Vooral als je zelf HSP bent, kan het je aan het twijfelen brengen: Ben ik te moeilijk? Ligt het aan mij?

Soms gaat het onbegrip zover dat je als HSP het geloof in jezelf aan de kapstok dreigt te hangen en inderdaad begint te geloven dat er iets ernstig mis is met je.

Goed nieuws: het ligt niet aan jou. En nee, er is niets mis met je.

Wat zegt de wetenschap?

Voor sommige mensen voelt hoogsensitiviteit pas ‘echt’ als het wetenschappelijk is bewezen. En dat bewijs is er inmiddels. Uit onderzoek blijkt dat het zenuwstelsel van hoogsensitieve personen daadwerkelijk anders reageert op prikkels van buitenaf. Hun brein verwerkt informatie dieper en intenser. Dit is geen kwestie van inbeelding of overdrijving – het is een fysiologisch verschil dat meetbaar is. Dit inzicht helpt niet alleen om HSP beter te begrijpen, maar biedt ook erkenning: je bént niet te gevoelig, je brein werkt gewoon anders. HSP is dus niet zomaar ‘een gevoel’.

Neurowetenschappelijke bevindingen

HSP is geen aanstellerij, maar zichtbaar in je brein. Letterlijk.

🔬 MRI-scans registreerde bij HSP’s meer activiteit in de hersengebieden die te maken hebben met bewustzijn, aandacht, empathie, integratie van zintuiglijke informatie en het plannen van actie. Er zijn meer hersengebieden betrokken bij de verwerking van binnenkomende informatie. Deze activiteit is vooral zichtbaar in de rechterhersenhelft (Hedden e.a., 2008).
🔬 Neurotransmitters zoals norepinefrine (de hersenvariant van adrenaline) en het stresshormoon cortisol zijn actiever aanwezig bij HSP’s onder stressvolle omstandigheden.
🔬 Grijze hersenmassa -verschillen in de dichtheid van de grijze hersenmassa tussen HSP’s en niet HSP’s (Ernser-Hersfield e.a., 2007).

En belangrijk: deze bevindingen blijven overeind, óók als psychische stoornissen worden uitgesloten. Dat betekent: HSP is géén stoornis, maar een variant van hoe het brein werkt. Aangeboren en meetbaar.

HSP is niet hetzelfde als introversie

HSP wordt soms verward met Introversie (verlegenheid). Deze twee persoonlijkheidskenmerken zijn niet hetzelfde, maar hebben wel raakvlakken. Dat kan de nodige verwarring opleveren, waardoor sommige mensen zichzelf onterecht als óf hoogsensitief óf als introvert beschouwen.

Het verschil tussen hoogsensitiviteit en introversie zit in de manier waarop prikkels worden verwerkt — en vooral in waarom iemand zich terugtrekt of behoefte heeft aan rust.

Als je hoogsensitief bent, verwerk je informatie dieper en intenser dan gemiddeld. Alles wat je ziet, hoort, voelt of denkt, komt sterker binnen en wordt uitgebreider geanalyseerd in je brein. Daarom heeft een HSP (HoogSensitief Persoon) soms de behoefte om zich terug te trekken of stil te worden: niet omdat hij of zij geen mensen om zich heen wil, maar omdat het zenuwstelsel tijd nodig heeft om te kalmeren en alle indrukken te verwerken.

Introversie daarentegen is een van de vijf dimensies in het wetenschappelijk onderbouwde Big Five-persoonlijkheidsmodel. Een vaste eigenschap van introversie is dat ze behoeften hebben aan rust, stilte en tijd alleen om hun energie op te laden. Introverten zijn van nature meer gericht op de binnenwereld dan op de buitenwereld. Ze voelen zich vaak prettiger in kleinere gezelschappen of in situaties met minder prikkels.

Het gedrag van een HSP en een introvert kan dus op het eerste gezicht op elkaar lijken — bijvoorbeeld de neiging om je terug te trekken of overprikkeling te vermijden — maar de drijfveer erachter is anders.

Introversie draait om waar je je energie vandaan haalt: uit rust en alleen-zijn, in plaats van uit sociale situaties.
Hoogsensitiviteit gaat over hoe je informatie verwerkt: diepgaand, intens en vaak met een rijke innerlijke beleving, zowel van interne als externe prikkels.

Samenvattend:

Je kunt prima een introverte persoonlijkheid hebben zónder hoogsensitief te zijn. Net zoals alle Big Five-persoonlijkheidstrekken is introversie voor ongeveer de helft aangeboren en voor de helft aangeleerd, en blijft het je leven lang stabiel.

Introversie of extraversie is een aanvullende eigenschap bovenop je hoogsensitiviteit. Je kunt dus prima een HSP zijn én extravert. Of een introverte HSP. Of juist een HSP met een HSS-profiel (High Sensation Seeker), waarbij je gevoeligheid samengaat met een grote behoefte aan uitdaging en nieuwe ervaringen.

Hoogsensitiviteit sluit introversie dus niet uit — maar het is beslist niet hetzelfde. Ze kunnen naast elkaar bestaan, elkaar beïnvloeden, maar ze zijn fundamenteel verschillend in aard en oorsprong.

Percentages

Van de 20% mensen die HSP zijn is zo’n 75% een prikkelvermijdende HSP en van deze groep is ongeveer 90% introvert en 10% extravert. Waar een introvert zich misschien terugtrekt uit sociale situaties, is de extraverte HSP sociaal betrokken én gevoelig voor overprikkeling.

De overige 25% is de prikkelzoekende HSS. Van deze 25% HSS(High Sensation Seeker) is 60% introvert en 40% extravert.

Met dank aan Saskia Klaaysen van Anahata Coaching

Geen probleem, wél gevoeliger voor je omgeving

Er bestaat een hardnekkig misverstand dat HSP gelijkstaat aan vaak psychisch problemen hebben. Maar uit onderzoek (Aron e.a., 2005; Liss e.a., 2005) blijkt:

HSP’s die opgroeien in een warme, veilige omgeving doen het juist uitstekend. Ze floreren.
HSP’s die opgroeien in moeilijke omstandigheden zijn wel gevoeliger voor negatieve ervaringen en zoeken vaker hulp.

Maar dat maakt HSP geen stoornis – het maakt je gevoeliger voor invloed. En dus ook gevoeliger voor heling, groei en verandering.

CONCLUSIE:

HSP is aangeboren en zichtbaar in de hersenwerking.
Het is géén stoornis, al ben je wel gevoeliger voor indrukken en stress.
HSP verschilt van introversie: het is breder en zintuiglijker.
Met de juiste omgeving en begeleiding kun je als HSP opbloeien.

HSP zijn is geen last – het is een uitnodiging om anders in de wereld te staan.

En als je weet hoe het werkt, kun je er kracht uit halen. Lees ook de andere blogs op Conscious Living om meer te ontdekken over wat jouw gevoeligheid je te bieden heeft.